De rol van de netwerkende overheid

Voor beleidsmakers kan een netwerkbenadering kansrijk zijn om maatschappelijke partijen actief te betrekken bij complexe opgaven. Daarbij is helderheid over de rol van de overheid essentieel. Enkele kanttekeningen en drie tips.

Dit is deel 2 van het blog Succesvol en effectief netwerken, hoe doe je dat?

De netwerkende overheid is één van de vier overheidsrollen die De Nederlandse School van Openbaar Bestuur (NSOB) beschrijft. De klassieke rollen van de rechtmatige en presterende overheid worden steeds vaker aangevuld met de rollen van de responsieve en de netwerkende overheid.

Complexe opgaven

Op de website van de Rijksoverheid staat: “De netwerkbenadering blijkt vaak effectief bij complexe opgaven. Het kost minder geld en sluit veel beter aan op de manier waarop de samenleving graag betrokken is bij de oplossing van problemen.”  Voor beleidsmakers is een netwerkbenadering een kansrijke manier om maatschappelijke partijen actief te betrekken bij complexe opgaven. Of het minder geld kost, vraag ik me overigens af. Dit hangt waarschijnlijk af van het perspectief van waaruit je het bekijkt. Er zijn echter wel enkele belangrijke aandachtspunten.

Volksvertegenwoordiging

Een netwerkbenadering verandert ook de rol van de gekozen volksvertegenwoordiging . Een voorbeeld: vanuit de provinciale staten wordt GS opgeroepen om een maatschappelijke agenda op te stellen. Na een zorgvuldig proces, waarbij maatschappelijke partijen met de nodige inspanning hun inbreng hebben geleverd en gezamenlijk een agenda hebben opgesteld, komt de agenda terug in de staten. Dit kriebelt, waar kunnen statenleden dan nog iets van vinden? De een eigen dynamiek en gedeelde verantwoordelijkheden van netwerk, vragen om een herijking van de rol van de volksvertegenwoordiging.

3 tips

Tips om netwerken te verbinden met bestuurlijke besluitvorming:

1. Wees vooraf helder over de rol van de overheid en verwachtingen van het netwerk. Is de overheid facilitator of onderdeel van of partner in het netwerk? Communiceer dit ook naar de gekozen volksvertegenwoordiging. Word je als bestuurder ‘afgerekend’ op het goed organiseren en faciliteren van het netwerk, ongeacht de uitkomst? Of word je als bestuurder ‘afgerekend’ op de resultaten uit het netwerk?
2. Organiseer ook dwarsverbanden gedurende het proces tussen het ‘maatschappelijke’ netwerk en volksvertegenwoordigers. Betrek hen in het proces van het netwerk en laat de omgeving het woord doen.
3. Pel het uiteindelijke voorstel af naar specifieke invloed. Bijvoorbeeld naar die onderdelen waar een raad of staten direct over gaan, zoals de provinciale of gemeentelijke bijdrage. Dan is helder waar de invloed van de overheid ligt.

Spannend proces

Het werken in netwerken kan dus implicaties hebben voor de huidige democratische processen en structuren en vraagt een proces van bestuurlijke vernieuwing. Samen met overheden blijven we zoeken naar de juiste vorm voor de inzet van netwerken en de rol van de overheid daarin. Een spannend proces dat we al doende samen vormgeven.